Moeder van de Twentse taal beloond

TWENTE - Thea Kroese (77) uit Vroomshoop heeft vrijdagavond de Twentse Taalprijs 2022 gewonnen. Zij kreeg de prijs overhandigd door juryvoorzitter burgemeester Patrick Welman van Oldenzaal in het Kulturhus in Borne. 

Welman gaf een indrukwekkende opsomming van de verdiensten van Kroese ten beste. Thea Kroese, van oorsprong docente Nederlands en Frans, was de eerste directeur van het Van Deinse Instituut, ook bekend als de Twente Academie. 

Samen met de streektaalconsulenten Gerrit Kraa en later Bert Groothengel werkte zij aan het opzetten van een Twents netwerk die de belangen van de streektaal behartigden en uitdroegen.

RTV Oost

Jarenlang zette zij zich in voor de immer zeer goed bekeken kerstnachtdienst in de streektaal die RTV Oost al tientallen jaren op kerstavond uitzendt. Onlangs speelde ze mee in de film De beentjes van Sint Hildegard van Herman Finkers.

De Winterkraaien

Kroese heeft op alle mogelijke manieren de Twentse streektaal gepromoot. Bij RTV Oost had zij in het programma Studio Oost een kookonderdeel, waarbij ze tijdens de uitzending gerechten bereidde en daar toelichting bij gaf in het Twents. Verder maakt Kroese theaterprogramma’s waarin mooie streektaal een hoofdrol speelde. Het bekendste voorbeeld daarvan was wel het opmerkelijke theaterprogramma De winterkraaien naar het gelijknamige boek van Aar van de Werfhorst. Zij trad daarbij op als verteller van de zeven aangrijpende levensverhalen van de turfstekers tussen de Lemelerberg en de hoogte van Sibculo. Deze voorstelling trok duizenden bezoekers.

De moeder

Thea Kroese is de eerste vrouw die de Twentse Taalpries gewonnen heeft. Oud-winnaar Gerrit Kraa roemde Thea Kroeses zorg voor de taal in een Twentse bewerking van het bekende gedicht De Moeder van dichter Martinus Nijhoff. De aanmoedigingsprijs ging dit jaar naar universitair docente Femke Nijboer (42) van de Universiteit Twente. Zij kreeg de prijs vanwege haar inspanningen om de Twentse taal op wetenschappelijk niveau onder de aandacht van de studenten te brengen.

Groslijst 

Het was voor de jury moeilijk kiezen uit de lange groslijst, waarop onder andere theatermaker Laurens ten Den, dialectschrijver Bert Wolbert, dichter Theo Vossebeld, een Kreenk vuur de Twentse Sproak stonden. Ook de gemeente Rijssen-Holten is genomineerd omdat zij als enige gemeente jaarlijks een echte raadsvergadering in het dialect houdt. Daarnaast is het gemeentehuis meertalig en zijn er trouwambtenaren die een huwelijk in de streektaal kunnen voltrekken.

Eerdere winnaars van de Twentse Taalpries waren onder andere Anne van der Meiden, Herman Finkers, André Hottenhuis, Revuegezelschap Boernleu en Gerrit Kraa.